Rozdział V. Czas i terminy. Przedawnienie roszczeń (Tytuł 18 art. 251 - Tytuł 19 art. 268)

Tytuł 18. Określanie i obliczanie terminów

Artykuł 251. Określenie czasu i terminu

1. Czas jest to określony przedział czasu z upływem którego związana jest czynność lub działanie o znaczeniu prawnym.

2. Termin to określony moment w czasie, z nastaniem którego związane jest działanie lub czynność o znaczeniu prawnym.

3. Czas i termin może być określony aktami prawa cywilnego, czynem prawnym lub orzeczeniem sądu.

Artykuł 252. Określanie czasu i terminu

1. Czas określa się latami, miesiącami, tygodniami, dniami lub godzinami.

2. Termin określa się datą kalendarzową lub wskazówką do wydarzenia, które ma nastąpić.

Artykuł 253. Początek biegu czasu (okres)

1. Bieg czasu rozpoczyna się od dnia następnego po określonej dacie kalendarzowej lub z nastąpieniem wydarzenia, z którym związany jest jego początek.

Artykuł 254. Zakończenie okresu

1. Czas określany latami upływa w odpowiednim miesiącu oraz z datą ostatniego roku czasookresu.

2. Do czasu, który określa się pół rokiem lub kwartałem roku stosuje się zasady o czasie określonym miesiącami. Przy czym odliczanie kwartałów rozpoczyna się z początkiem roku.

3. Czas określany miesiącami upływa z datą ostatniego miesiąca czasu.

Czas określany pół miesiącem jest równy 15 dni.

W przypadku, gdy zakończenie czasu określonego miesiącem przypada na taki miesiąc, w którym nie ma odpowiedniej daty, termin upływa w ostatni dzień danego miesiąca.

4. Czas określony tygodniem upływa w odpowiedni dzień ostatniego tygodnia terminu.

5. W przypadku, gdy ostatni dzień czasu przypada na dzień wolny, świąteczny lub inny dzień nieroboczy określony zgodnie z przepisami prawa w miejscu dokonania określonego działania, dniem zakończenia terminu jest pierwszy następujący po nim dzień roboczy.

Artykuł 255. Tryb dokonania czynności w ostatni dzień terminu

1. W przypadku, gdy termin został określony dla dokonania czynności, czynność może być wykonana do zakończenia ostatniego dnia terminu.

W przypadku, gdy czynność ma być wykonana w instytucji to termin upływa wtedy, gdy w tej instytucji na podstawie określonych zasad zamyka się odpowiednie operacje.

2. Pisemny wniosek oraz powiadomienie przedłożone do instytucji łączności w chwili zakończenia ostatniego dnia terminu uważa się za zdany w terminie.

Tytuł 19. Przedawnienie roszczeń

Artykuł 256. Określanie terminów przedawnienia roszczeń

1. Termin przedawnienia roszczeń – to termin w granicach którego osoba może zwrócić się do sądu z żądaniem o ochronę własnego prawa cywilnego lub interesu.

Artykuł 257. Ogólny termin przedawnienia roszczeń

1. Ogólny termin przedawnienia roszczeń wynosi trzy lata.

Artykuł 258. Specjalny termin przedawnienia roszczeń

1. Dla poszczególnych rodzajów roszczeń przepisami prawa może zostać określony specjalny termin przedawnienia roszczeń: skrócony lub przedłużony w porównaniu z ogólnym terminem przedawnienia.

2. Termin przedawnienia roszczeń wynoszącego do 1 roku stosuje się w szczególności do:

1) egzekucji kar umownych (grzywna, kara);

2) sprostowania wątpliwej informacji zamieszczanej w zasobach masowej informacji.

W przypadku, gdy termin przedawnienia rozpoczyna się od dnia umieszczenia tych informacji w środkach masowej informacji lub od dnia, gdy osoba dowiedziała się, bądź mogła dowiedzieć się o tej informacji;

3) przekazania na współwłaściciela praw i obowiązków kupującego w przypadku naruszenia prawa pierwszeństwa do zakupu części praw wspólnej częściowej własności (art. 362 niniejszego Kodeksu);

4) w związku z brakami sprzedanego towaru (art. 681 niniejszego Kodeksu);

5) anulowania umowy darowizny (art. 728 niniejszego Kodeksu);

6) w związku z przewozem ładunku, poczty (art. 925 niniejszego Kodeksu);

7) zaskarżenia czynności wykonawcy testamentu (art. 1293 niniejszego Kodeksu).

3. Termin przedawnienia wynosi 5 lat przy roszczeniach dotyczących uznania czynności prawnej za nieważną wykonaną pod wpływem skutków lub oszustwa.

4. Termin przedawnienia wynosi 10 lat w przypadku roszczeń o zastosowanie skutków nikczemnej czynności prawnej.

Artykuł 259. Zmiana trwałości przedawnienia roszczeń

1. Terminy przedawnienia roszczeń określone postanowieniami przepisów prawa mogą być przedłużone za porozumieniem stron.

Umowa o przedłużenie terminu przedawnienia roszczenia zawierana jest w formie pisemnej.

2. Termin przedawnienia roszczeń określony postanowieniami przepisów prawa nie może być skrócony w wyniku z porozumieniem stron.

Artykuł 260. Obliczanie terminu przedawnienia

1. Termin przedawnienia oblicza się według ogólnych zasad określania terminów określonych w art. 253-255 niniejszego Kodeksu.

2. Sposób obliczenia terminu przedawnienia roszczeń nie może być zmieniony w wyniku porozumienia stron.

Artykuł 261. Początek biegu przedawnienia

1. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, gdy osoba dowiedziała się lub mogła dowiedzieć się o naruszeniu własnego prawa lub o osobie naruszającej.

2. Bieg przedawnienia terminu roszczeń o uznanie czynności prawnej za nieważną wykonanej pod wpływem skutków rozpoczyna się od dnia likwidacji skutków.

3. Bieg przedawnienia roszczeń o zastosowanie skutków nikczemnej czynności prawnej rozpoczyna się od dnia rozpoczęcia jej wykonania.

4. W przypadku naruszenia prawa cywilnego lub interesu osoby niepełnoletniej bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia osiągnięcia przez nią pełnoletności.

5. W zobowiązaniach z określeniem terminu wykonania bieg przedawnienia rozpoczyna się z upływem terminu wykonania.

W zobowiązaniach, w których nie określono terminu wykonania lub termin został określony chwilą roszczenia, bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, gdy u kredytodawcy powstaje prawo do przedstawienia roszczenia o wykonanie zobowiązania.

W przypadku dłużników, którym udzielane są ulgowe terminy dla wykonania takiego roszczenia, bieg rozpoczyna się z upływem tego terminu.

6. W zobowiązaniach o przekazane na podstawie cesji bieg przedawnienia rozpoczyna się z dniem wykonania ostatniego zobowiązania.

7. Postanowieniami przepisów prawa mogą być przewidziane wyjątki od postanowień określonych ust. 1 i 2 niniejszego artykułu.

Artykuł 262. Termin przedawnienia w przypadku zamiany stron w zobowiązaniu

1. Zamiana stron w zobowiązaniu nie zmienia zasad określania oraz biegu terminu przedawnienia.

Artykuł 263. Zawieszenie biegu przedawnienia

1. Bieg przedawnienia likwiduje się:

1) w przypadku, gdy przedstawieniu roszczenia przeszkodziło nadzwyczajne lub nieodwracalne dla takich warunków wydarzenie (nieodwracalna siła);

2) w przypadku odroczenia wykonania zobowiązania (moratorium) w oparciu o podstawy przewidziane postanowieniami przepisów prawa;

3) w przypadku likwidacji ważności przepisów prawa lub innego aktu normatywno-prawnego, regulującego określone stosunki;

4) w przypadku, gdy pozywający lub odpowiadający znajduje się w składzie Zbrojnych Sił Ukrainy lub w innych utworzonych zgodnie z przepisami prawa wojskowych formacjach przewidzianych dla stanu wojen-nego;

5) w przypadku powstania okoliczności określonych w ust. 1 niniejszego artykułu, bieg przedawnienia, za-wiesza się na cały czas istnienia tych okoliczności.

2. Od dnia likwidacji okoliczności stanowiących podstawę do zawieszenia biegu przedawnienia, bieg przedawnienia przedłuża się z uwzględnieniem czasu który upłynął po jego zawieszeniu.

Artykuł 264. Przerwanie biegu przedawnienia

1. Bieg przedawnienia przerywa się w przypadku dokonania przez osobę czynności świadczących o uznanie przez nią własnego długu lub innego obowiązku.

2. Bieg przedawnienia przerywa się w przypadku przedstawienia przez osobę roszczenia do jednego z wielu dłużników, a także jeżeli przedmiotem roszczenia jest wyłącznie część roszczenia do którego prawo posiada pozywający.

3. Po przerwaniu bieg przedawnienia roszczeń rozpoczyna się od nowa.

Czas który upłynął do przerwania biegu przedawnienia roszczeń nie zalicza się do nowego terminu.

Artykuł 265. Bieg przedawnienia roszczeń w przypadku pozostawienia roszczenia bez roz-patrzenia

1. Pozostawienie roszczenia bez rozpatrzenia nie wstrzymuje biegu przedawnienia roszczeń.

2. W przypadku, gdy sąd pozostawił roszczenie bez rozpatrzenia przedłożony w procesie karnym, czas od dnia złożenia roszczenia do chwili uprawomocnienia się orzeczenia sądu do którego roszczenie pozostało bez rozpatrzenia nie zalicza się do biegu przedawnienia.

W przypadku, gdy część terminu który pozostał jest krótszy niż 6 miesięcy to przedłuża się go do 6 miesięcy.

Artykuł 266. Zastosowanie przedawnienia roszczeń do dodatkowych żądań

1. Wraz z upływem przedawnienia terminu roszczeń do podstawowego żądania uważa się , że przedawnienie roszczenia upłynęło również w stosunku do dodatkowego żądania (egzekucja kary umownej, nałożenie egzekucji na zastawiony majątek itp.).

Artykuł 267. Skutki upływu przedawnienia roszczeń

1. Osoba, która zrealizowała zobowiązanie po upływie przedawnienia roszczeń, nie posiada prawa do żądania zwrotu wykonanego zobowiązania nawet wówczas, gdy w chwili wykonania nie wiedziała o upływie przedawnienia roszczeń.

2. Wniosek o ochronę prawa cywilnego lub interesu przyjmuje się przez sąd do chwili rozpatrzenia niezależnie od upływu terminu przedawnienia roszczeń.

3. Przedawnienie roszczeń stosuje się przez sąd wyłącznie na wniosek strony w sporze złożonego do chwili podjęcia orzeczenia.

4. Upłynięcie terminu przedawnienia roszczeń o zastosowanie którego zgłoszono przez stronę sporu stanowi podstawę odmowy powództwa.

5. W przypadku, gdy sąd uzna za poważne przyczyny naruszenia terminu przedawnienia roszczeń, naruszone prawo podlega ochronie.

Artykuł 268. Roszczenia nie objęte przedawnieniem roszczeń

1. Przedawnienie roszczeń nie obejmuje:

1) roszczenia wynikające z naruszenia osobistych praw niemajątkowych, poza przypadkami określonymi postanowieniami przepisów prawa;

2) roszczenia ze strony oszczędzającego w stosunku do banku (placówki finansowej) o wydanie oszczędności;

3) roszczeń o wypłatę odszkodowania z tytułu kalectwa, innego uszkodzenia zdrowia lub śmierci;

4) roszczenie właściciela lub innej osoby o uznanie aktu organu władzy państwowej, organu Autonomicznej Republiki Krym lub samorządu terytorialnego naruszającego jego prawa własności lub inne prawa rzeczowe za sprzeczne z postanowieniami przepisów prawa;

5) roszczenie ubezpieczonego (ubezpieczonej osoby) w stosunku do ubezpieczyciela o wypłatę ubezpieczenia (odszkodowania ubezpieczonego);

6) roszczenia organu centralnej władzy wykonawczej zarządzającym państwowymi rezerwami w zakresie wykonania zobowiązań wynikających z postanowień Ukrainy „O państwowych rezerwach materialnych”.

(Ust. 1 art. 268 uzupełniono o pkt. 6 w oparciu o ustawę Nr 1713-IV (1713-15) z dnia 12.05.2004)

2. Postanowieniami przepisów prawa mogą być przewidziane inne roszczenia nie objęte przedawnieniem roszczeń.