Rozdział I. Podstawowe zasady działalności gospodarczej (art: 1-54)

art. 19. Państwowa kontrola i nadzór nad działalnością gospodarczą

1. Zgodnie z przepisami prawa podmioty gospodarowania posiadają prawo bez ograniczeń do samodzielnego prowadzenia działalności gospodarczej.

2. W oparciu o niniejszy Kodeks oraz przepisy prawa podmioty gospodarowania podlegają rejestracji państwowej.

3. Państwo kontroluje i nadzoruje działalność gospodarczą podmiotów gospodarowania w następujących obszarach:

- gromadzenia oraz wydatkowania środków i materialnych wartości przez podmioty stosunków gospodarczych – wg stanu i wiarygodności ewidencji księgowej i sprawozdawczości;

- finansowania, stosunków kredytowych, regulowania dewizowego, stosunków podatkowych – w zakresie przestrzegania zobowiązań kredytowych w stosunku do państwa oraz dyscypliny rozliczeniowej, przestrzegania warunków przepisów prawa dewizowego, dyscypliny podatkowej przez podmiot gospodarowania;

- cen i tworzenia cen – w zakresie przestrzegania cen państwowych na produkcję i usługi przez podmiot gospodarowania;

- monopolu i konkurencji – w zakresie przestrzegania przepisów prawa antymonopolowego i o konkurencyjności;

- stosunków ziemskich – w zakresie wykorzystywania i ochrony ziemi;

- stosunków wodnych i gospodarstwa leśnego – w zakresie przestrzegania i ochrony wód, lasów, odtwarzania zasobów wodnych i lasów;

- produkcji i pracy – w zakresie bezpieczeństwa produkcji i pracy, przestrzegania przepisów prawa o pracy; bezpieczeństwa pożarowego, ekologicznego, sanitarno-higienicznego; w zakresie przestrzegania standardów, norm i wymogów, według których określono obowiązkowe zasady prowadzenia działalności gospodarczej;

- konsumpcji - w zakresie jakości i bezpieczeństwa produkcji, usług;

- działalności zagranicznej – w zakresie bezpieczeństwa technologicznego, gospodarczego, ekologicznego i społecznego.

4. Organy władzy państwowej i ich osoby funkcyjne uprawnieni są do kontroli i nadzoru państwowego działalności gospodarczej, ich status oraz ogólne warunki i tryb kontroli i nadzoru, określają  przepisy prawa.

5. Władzy państwowej i jej osobom funkcyjnym zabrania się w czasie kontroli i nadzoru państwowego niezgodnej z przepisami prawa ingerencji oraz stwarzania trudności podmiotom gospodarowania w prowadzeniu działalności gospodarczej.

6. Organy władzy państwowej i ich osoby funkcyjne zobowiązani są do inspekcji i kontroli działalności podmiotów gospodarowania bez uprzedzenia, obiektywnie i sprawnie, przestrzegając postanowień przepisów prawa, szanując prawa oraz interesy prawne podmiotów gospodarowania.

7. Podmiot gospodarowania posiada prawo do uzyskania informacji o wynikach przeprowadzonych inspekcji i kontroli jego działalności, w terminie nie przekraczającym 30 dni od jej zakończenia, w przypadku gdy przepisami prawa nie przewidziano inaczej. Działania oraz decyzje organów państwowych podjęte w związku z kontrolą i inspekcją, a także ich osób funkcyjnych prowadzących kontrolę oraz inspekcję, mogą być zaskarżone przez podmioty gospodarowania w trybie określonym przepisami prawa.

8. Wszystkie podmioty gospodarowania, wyodrębnione jednostki osób prawnych, posiadając oddzielny bilans, zobowiązane są do prowadzenia ewidencji porównawczej (operatywnej) wyników własnej pracy, sporządzenia i dostarczania, zgodnie z prawem, informacji statystycznej oraz dostarczania innych danych określonych przepisami prawa, jak również prowadzenia ewidencji księgowej oraz sporządzania sprawozdań finansowych (poza obywatelami Ukrainy, obcokrajowcami oraz osobami bez obywatelstwa które prowadzą działalność gospodarczą oraz są zarejestrowane zgodnie z prawem) z własnej działalności gospodarczej zgodnie z regulacjami przepisów prawa.

Zabrania się żądania od podmiotu gospodarowania, wyodrębnionych jednostek osób prawnych, posiadających oddzielny bilans, dostarczania informacji statystycznej i innych danych nie przewidzianych przepisami prawa lub z naruszeniem trybu określonego przepisami prawa.

(ust. 8 art. 19 w redakcji Ustawy Nr 1070-VI (1070-17) z dnia 05.03.2009)

art. 20. Ochrona praw podmiotów gospodarowania i konsumentów

1. Państwo gwarantuje ochronę praw i prawnych interesów podmiotów gospodarowania oraz konsumentów.

2. Każdy podmiot gospodarowania oraz konsument posiada prawo do ochrony własnych praw i interesów prawnych.

Prawa oraz interesy prawne wymienionych podmiotów chroni się poprzez:

- uznanie istnienia lub nieistnienia praw;

- uznanie w całości lub w części za nieważne akty organów władzy państwowej, samorządu terytorialnego, innych podmiotów, które niezgodne z przepisami prawa, uszczuplają prawa i prawne interesy podmiotu gospodarowania lub konsumentów; uznanie umowy gospodarczej za nieważną, w oparciu o podstawy przewidziane przepisami prawa;

- przywrócenie stanowiska obowiązującego przed naruszeniem praw i prawnych interesów podmiotu gospodarowania;

- zakończenie[1] działań naruszających prawo lub stwarzających zagrożenie ich naruszenia;

- zasądzenie wykonania zobowiązań w naturze;

- rekompensatę strat;

- zastosowanie sankcji karnych;

- zastosowanie sankcji operatywno-gospodarczych;

- zastosowanie sankcji administracyjno-gospodarczych;

- wprowadzenie, zmianę lub zakończenie stosunków gospodarczo-prawnych;

- inne metody przewidziane przepisami prawa.

3. Zasady ochrony praw podmiotów gospodarowania oraz konsumentów określa niniejszy Kodeks, inne przepisy prawa.

art. 21. Zrzeszenia przedsiębiorców

1. W celu sprzyjania rozwojowi gospodarki narodowej, jej integracji ze światową gospodarką, a także stworzenia sprzyjających warunków dla działalności przedsiębiorczej na Ukrainie, mogą być tworzone izby handlowo-przemysłowe w formie dobrowolnych zrzeszeń przedsiębiorców i organizacji. Izba handlowo-przemysłowa jest niepaństwową, samodzielną organizacją statutową, utworzoną na zasadzie członkostwa, posiadającą status osoby prawnej.

2. Państwo sprzyja izbom przemysłowo-handlowym w wykonywaniu ich zadań statutowych.

3. Zasady tworzenia i działalności izb przemysłowo-handlowych określają przepisy prawa.

4. W celu dochodzenia oraz ochrony własnych praw podmioty gospodarowania –  pracodawcy posiadają prawo do zrzeszania się w organizacje pracodawców.

5. Organizacje pracodawców są samorządnymi organizacjami statutowymi, tworzonymi na zasadzie dobrowolności i równouprawnienia do reprezentowania i ochrony prawnych interesów pracodawców. Organizacje pracodawców mogą zrzeszać się w spółki i inne statutowe zrzeszenia pracodawców.

6. Zasady tworzenia oraz prowadzenia działalności przez organizacje i zrzeszenia pracodawców określają przepisy prawa.

art. 22. Zasady zarządzania działalnością gospodarczą w państwowym sektorze gospodarki

1. Państwo, zgodnie z zasadami polityki wewnętrznej i zagranicznej, sprawuje zarząd państwowym sektorem gospodarki.

2. Podmiotem gospodarowania w państwowym sektorze gospodarki jest podmiot, prowadzący działalność w oparciu o wyłączną własność państwową, a także podmiot w którym państwowa część (udział) w funduszu statutowym przewyższa 50% lub stanowi większość gwarantującą państwu prawo do decyzyjnego wpływu na działalność gospodarczą tych podmiotów.

3. Uprawnienia zarządu w państwowym sektorze gospodarki – Gabinetu Ministrów Ukrainy, ministerstw, innych organów władzy i organizacji w stosunku do podmiotów gospodarowania, określają przepisy prawa.

4. Prawem mogą być określone rodzaje działalności gospodarczej dopuszczone do prowadzenia wyłącznie przez państwowe przedsiębiorstwa, instytucje i organizacje.

5. Państwo realizuje prawo własności państwowej w państwowym sektorze gospodarki poprzez system uprawnień organizacyjno-gospodarczych odpowiednich organów zarządu w stosunku do podmiotów gospodarowania, należących do tego sektora oraz prowadzących działalność na podstawie prawa do zarządzania gospodarczego lub prawa do operatywnego zarządzania.

6. W państwowym sektorze gospodarki status prawny konkretnego podmiotu gospodarowania, określany jest przez uprawnione organy zarządzania, zgodnie z postanowieniami niniejszego Kodeksu i innymi przepisami prawa. Stosunki organów zarządzania z wymienionymi podmiotami gospodarowania w przypadkach przewidzianych przepisami prawa, mogą być regulowane według zawartych umów.

7. Państwo, w stosunku do podmiotów gospodarowania państwowego sektora gospodarki stosuje wszystkie instrumenty państwowego regulowania działalności gospodarczej, przewidzianych niniejszym Kodeksem, uwzględniając specyfikę statusu prawnego danego podmiotu.

8. Przepisami prawa, określane są zasady prowadzenia polityki antymonopolowej, konkurencyjnej i rozwoju konkurencji w państwowym sektorze gospodarki, które powinny być uwzględniona w trakcie opracowywania odpowiednich programów państwowych.

9. W stosunku do przedsiębiorstw państwowych, procedury określania podmiotu za bankruta (za niewypłacalny) stosuje się z uwzględnieniem warunków wymienionych w Tytule 23 niniejszego Kodeksu.

10. Organom zarządzania, posiadającym uprawnienia organizacyjno-gospodarcze w stosunku do podmiotów gospodarowania państwowego sektora gospodarki, zabrania się przekazywania uprawnień innym podmiotom w zakresie dysponowania własnością państwową i zarządzania działalnością gospodarczą podmiotów gospodarowania, poza przekazaniem nazwanych uprawnień, zgodnie z przepisami prawa, samorządowi terytorialnemu i w innych przypadkach, przewidzianych niniejszym Kodeksem oraz innymi przepisami prawa.

art. 23. Współpraca podmiotów gospodarowania z organami samorządu terytorialnego

1. Organy samorządu terytorialnego realizują własne uprawnienia w stosunku do podmiotów gospodarowania wyłącznie w granicach określonych Konstytucją Ukrainy (254k/96-RN), przepisami prawa o samorządzie terytorialnym, innymi przepisami prawa przewidującymi szczegółowe warunki działalności samorządu terytorialnego w mieście Kijów i Sewastopol, innymi przepisami prawa. Organy samorządu terytorialnego mogą posiadać w stosunku do podmiotów gospodarowania również odrębne uprawnienia organu władzy wykonawczej przewidziane przepisami prawa.

2. Stosunki między samorządem terytorialnym, a podmiotami gospodarowania, w przypadkach przewidzianych przepisami prawa, mogą być regulowane również w oparciu o zasady zawartych umów.

3. Akty prawne organów oraz osób funkcyjnych samorządu terytorialnego, przyjęte w granicach posiadanych uprawnień obowiązują wszystkich uczestników stosunków gospodarczych z siedzibą lub prowadzących działalność na odpowiednim terenie.

4. Zabroniona jest ingerencja w działalność gospodarczą prowadzoną przez podmioty gospodarowania przez organy i osoby funkcyjne samorządu terytorialnego niezgodnie z przepisami prawa. Nie dopuszcza się do uchwalania przez samorząd terytorialny aktów prawnych, wprowadzających nie przewidziane przepisami prawa ograniczenia w zakresie obrotu wybranymi rodzajami towarów (usług) na terenie odpowiednich jednostek administracyjno-terytorialnych.

5. Organy oraz osoby funkcyjne samorządu terytorialnego posiadają prawo kierowania do sądu spraw o uznanie aktów prawnych przedsiębiorstw, innych podmiotów gospodarowania, ograniczających prawa gromad terytorialnych, uprawnień organów samorządu terytorialnego, za sprzeczne z przepisami.

6. Organy, osoby funkcyjne samorządu terytorialnego ponoszą odpowiedzialność za prowadzoną działalność przed podmiotami gospodarowania, których podstawy, rodzaje i tryb, określa Konstytucja Ukrainy (254k/96-RN) oraz przepisy prawa.

7. Spory o przywrócenie naruszonych praw podmiotów gospodarowania oraz dotyczące wypłat rekompensat wyrządzonych szkód na wskutek błędnych decyzji, działań bądź bezczynności organów, osób funkcyjnych organów lub pracowników samorządu terytorialnego w czasie wykonywania przez nich posiadanych uprawnień, rozstrzygane są w drodze postępowania sądowego.

art. 24. Zasady zarządzania działalnością gospodarczą w sektorze komunalnym gospodarki

1. Zarządzanie działalnością gospodarczą w komunalnym sektorze gospodarki, prowadzone jest poprzez system uprawnień organizacyjno-gospodarczych gromad terytorialnych oraz samorządu terytorialnego w stosunku do podmiotów gospodarowania, należących do komunalnego sektora gospodarki, prowadzących działalność na podstawie prawa do gospodarczego zarządzania lub prawa do operatywnego zarządzania.

2. Status prawny określonego podmiotu gospodarowania w komunalnym sektorze gospodarki określa uprawniony organ zarządzania, zgodnie z regulacjami niniejszego Kodeksu oraz innymi przepisami prawa. Stosunki organów zarządzania między wymienionymi podmiotami w przypadkach przewidzianych przepisami prawa, mogą być określane według zasad umownych.

3. Podmiotem gospodarowania komunalnego sektora gospodarki jest podmiot prowadzący działalność na podstawie wyłącznie własności komunalnej, a także podmiot, w którym część własności komunalnej w funduszu statutowym przewyższa 50% lub stanowi większość gwarantującą organom samorządu terytorialnego prawo do decyzyjnego wpływu na działalność gospodarczą tych podmiotów.

4. Przepisami prawa mogą być określone szczegółowe zasady prowadzenia polityki antymonopolowo - konkurencyjnej dotyczącej komunalnego sektora gospodarki, a także dodatkowe warunki i gwarancje prawa własności Narodu Ukraińskiego i prawa własności komunalnej w czasie realizacji procedur upadłościowych w stosunku do podmiotów gospodarowania komunalnego sektora gospodarki.

5. Organy samorządu terytorialnego ponoszą odpowiedzialność za skutki prowadzonej działalności przez podmiot gospodarowania należące do komunalnego sektora gospodarki na podstawie, w granicach i trybie określonym przepisami prawa.

TYTUŁ 3 OGRANICZENIA MONOPOLU, OCHRONA PODMIOTÓW GOSPODAROWANIA I KONSUMENTÓW PRZED NIEUCZCIWĄ KONKURENCJĄ

art. 25. Konkurencja w dziedzinach gospodarowania

1. Państwo wspiera konkurencję jako zmaganie między podmiotami gospodarowania, co zabezpiecza ich własnym osiągnięciom zdobycie określonej przewagi gospodarczej, w związku z czym konsumenci i podmioty gospodarowania zyskują możliwość wyboru niezbędnego towaru, a przy tym poszczególne podmioty gospodarowania nie określają warunków sprzedaży towaru na rynku.

2. Organom władzy państwowej i samorządu terytorialnego, regulującym stosunki w dziedzinach gospodarowania, zabrania się uchwalania aktów lub podejmowania działań nadających  uprzywilejowane stanowisko podmiotom gospodarowania w tej lub innej formie własności, lub stawiających w nierównej pozycji wyodrębnioną kategorię podmiotów gospodarowania lub innym sposobem naruszających zasady konkurencji. W przypadku naruszenia tego warunku, organy władzy państwowej, do uprawnień których należy kontrola i nadzór w zakresie przestrzegania ustawodawstwa antymonopolowego i konkurencji, a także podmioty gospodarowania, takie akty mogą zaskarżyć według trybu określonego przepisami prawa.

Ustawy powiązane