Partnerstwo Wschodnie

Partnerstwo Wschodnie (PW) to inicjatywa mająca na celu zacieśnienie współpracy pomiędzy UE a Białorusią, Ukrainą, Mołdawią, Gruzją, Azerbejdżanem i Armenią.

Z projektem tym w maju 2008 r. wystąpiła Polska wspierana przez Szwecję. Państwa te zaproponowały pogłębienie relacji ze wschodnimi sąsiadami UE objętymi Europejską Polityką Sąsiedztwa (EPS). Istota Partnerstwa Wschodniego zawarta została w dokumencie pod nazwą: Propozycja Polsko - Szwedzka Partnerstwo Wschodnie.

W czerwcu 2008 r. w czasie szczytu Rady Europejskiej inicjatywę tą poparli przywódcy pozostałych państw Unii.

3 grudnia 2008 r. projekt przyjęła Komisja Europejska, proponując jednocześnie ze swojej strony m.in. utworzenie strefy wolnego handlu, podpisanie układów o stowarzyszeniu, ułatwienia wizowe dla obywateli państw uczestniczących w Partnerstwie oraz zwiększenie środków przeznaczonych na ten program do 600 mln euro (250 mln z Europejskiej Polityki Sąsiedztwa ENPI, zaś 350 mln ze Śródków dodatkowe).

Inicjatywę oficjalnie zainicjowano przyjęciem Wspólnej Deklaracji podczas pierwszego szczytu Partnerstwa Wschodniego w Pradze 7 maja 2009 r.

Program PW zakłada stopniowe włączanie państw Europy Wschodniej i Kaukazu Południowego do polityki i programów unijnych oraz integrację ze wspólnym rynkiem. W jego ramach przewidziano regularne spotkania na szczeblu szefów państw i rządów, ministrów spraw zagranicznych, wysokich urzędników oraz ekspertów. PW ma pełnić funkcję forum wymiany informacji i doświadczeń krajów partnerskich oraz mechanizmu budowy zaufania. W trakcie realizacji projektu mają zostać wprowadzone preferencje handlowe, ułatwienia wizowe i programy pomocowe, ma być rozwijana współpraca w takich dziedzinach jak: prawa człowieka, gospodarka rynkowa, zrównoważony rozwój, dobre zarządzanie, bezpieczeństwo energetyczne i wiele innych. PW zakłada również rozwój i wzmacnianie kontaktów międzyludzkich, zacieśnianie współpracy naukowej oraz kulturalnej. 

 W Programie postanowiono następujące cele:

·   ustanowienie politycznego stowarzyszenia,

·   stworzenie stref wolnego handlu państw partnerskich z UE,

·   stopniowa liberalizacja systemu wizowego, a w przyszłości ustanowienie systemu bezwizowego

·  utworzenie struktury współpracy wielostronnej z państwami partnerskimi na podstawie czterech platform tematycznych (ds. demokracji, dobrego zarządzania i stabilności, ds. integracji gospodarczej i konwergencji z politykami UE, ds. bezpieczeństwa energetycznego, ds. kontaktów międzyludzkich).

Dotychczas w ramach PW zainicjowano projekt zintegrowanego zarządzania granicami (Integrated Border Management - 50 mln euro). W ramach prac nad programem wspierania małej i średniej przedsiębiorczości (57 mln euro na lata 2010-2013), uruchomiono projekt East-Invest (7 mln euro), w celu poprawienia możliwości inwestycyjnych w  państwach partnerskich oraz stworzenie sieci kontaktów biznesowych pomiędzy UE a jej wschodnimi sąsiadami. Uruchomiono również inicjatywę Zapobiegania Katastrofom Naturalnym i Spowodowanym przez Człowieka (6 mln euro). Planowane jest również uruchomienie Environment Governance programu polegającego na wymianie informacji na temat ochrony środowiska (1,8 mln) oraz programu kulturalnego PW (12 mln euro). W 2009 r. uruchomiono Inicjatywę Zwiększenia Wydajności Energetycznej i Ochrony Środowiska w Europie Wschodniej (1,5 mld euro).

Projekty w ramach PW są finansowane przez Europejski Bank Inwestycyjny w ramach systemu finansowania - Eastern Partners Facility (1,5 mld euro), uzupełniającego dotychczasowe działania EBI o inwestycje w regionie Europy Wschodniej (3,7 mld euro). 

W ramach działań prowadzących do stopniowej liberalizacji systemu wizowego, aż do wprowadzenia ruchu bezwizowego, prowadzony jest dialog wizowy UE z Ukrainą. Mołdawia podobny dialog rozpoczęła w czerwcu 2010 r. W 2009 r. zakończyła się negocjacja umowy o ułatwieniach wizowych UE z Gruzją (takie umowy obowiązują już w relacjach z Ukrainą i Mołdawią). Jednocześnie trwają intensywne rozmowy nad wypracowaniem form współpracy na tym obszarze z Armenią i Azerbejdżanem.

Praktycznym wsparciem dla państw partnerskich są Kompleksowe Programy Rozwoju Instytucjonalnego, mające na celu pomoc instytucjom krajów partnerskich w efektywnej realizacji umów stowarzyszeniowych i umów o wolnym handlu. Na programy te przeznaczono łącznie 173 mln euro. Jako pierwszy kraj PW porozumienie umożliwiające rozpoczęcie realizacji programu CIB w maju 2010 r. podpisała Mołdawia.

PW poza instytucjami rządowymi przewiduje również udział parlamentów, organizacji międzynarodowych, władz samorządowych, instytucji finansowych oraz podmiotów ze sfery społeczeństwa obywatelskiego i sektora prywatnego.

Państwa trzecie mogą uczestniczyć w konkretnych działaniach, projektach oraz spotkaniach platform tematycznych na zasadzie case-by-case.

Z organizacji międzynarodowych biorących udział w PW warto wymienić: Radę Europy, która podjęła działania w programach zwalczających korupcję oraz w działaniach na rzecz usprawnienia sądownictwa, OBWE współpracującą w ramach ochrony praw człowieka, EBOR i OECD, które są zaangażowane w program wspierania małej i średniej przedsiębiorczości we wschodnich krajach partnerskich. W przyszłości planowane jest zaangażowanie innych instytucji międzynarodowych i krajów trzecich w tych inicjatywach PW, gdzie ich obecność może wspomóc realizację celów i zadań Partnerstwa.

Duże zainteresowanie PW wykazały organizacje pozarządowe. W grudniu 2009 r. w Brukseli odbyło się pierwsze posiedzenie Forum Społeczeństwa Obywatelskiego PW, w którym wzięło udział ok. 200 organizacji pozarządowych. Podczas tego Forum powołano Komitet Sterujący, mający za zadanie koordynację działań NGO-sów z UE i krajów partnerskich.

Aktualnie trwają prace nad finalizacją umowy stowarzyszeniowej UE – Ukraina, rozpoczęte zostały też negocjacje podobnej umowy z Mołdawią oraz Armenią, Azerbejdżanem i Gruzją.

24 maja 2010 r. odbył się w Sopocie nieformalny szczyt ministrów spraw zagranicznych Partnerstwa Wschodniego (PW). Inicjatorami spotkania były Hiszpania i Polska. W dyskusji wzięli udział szefowie dyplomacji z 33 państw i Komisarz ds. Rozszerzenia i Europejskiej Polityki Sąsiedztwa. Głównymi tematami rozmów były m.in. praktyczne wdrożenie Partnerstwa, w tym plany i działania Komisji Europejskiej, zasady finansowania, czas i  metody realizacji kolejnych etapów inicjatywy, możliwości uczestnictwa państw członkowskich i partnerskich w poszczególnych działaniach i projektach.

 źródło: http://www.msz.gov.pl/Partnerstwo,Wschodnie,19887.htm