Reorganizacja banków (17-05-2013)

Reorganizacja banków

Pismo informacyjne

Wyższego Sądu Gospodarczego Ukrainy

Nr 01-06/796/2013, z dnia 13.05.2013

Do sądów gospodarczych Ukrainy

W związku z powstaniem w praktyce sądowej niejasności dotyczących przejścia praw i obowiązków reorganizowanych banków do banków - następców prawnych, Wyższy Sąd Gospodarczy Ukrainy uważa za konieczne zwrócić sądom gospodarczym uwagę na:

1. Szczegóły zawieszania banku jako osoby prawnej zgodnie z ust. 4 art. 104 Kodeksu Cywilnego Ukrainy wprowadza Ustawa Ukrainy " O bankach i działalności bankowej" (dalej ustawa).

Art.6 Ustawy przewiduje, że banki tworzone są formie publicznej spółki akcyjnej lub banku spółdzielczego, obowiązkowo należy uwzględnić Rozdział XVI Ustawy "O spółkach akcyjnych", gdzie uregulowano sprawy zawieszania spółki akcyjnej. 

Art.26 Ustawy przewiduje, że bank może być reorganizowany na podstawie uchwały właścicieli banku.

Reorganizacja zgodnie z ust.2 art.37 Ustawy odbywa się zgodnie z prawem Ukrainy
"O spółkach gospodarczych", pod warunkiem udzielenia przez Narodowy Bank Ukrainy zezwolenia na reorganizację banku oraz zatwierdzenia przez Narodowy Bank Ukrainy planu reorganizacji banku.

Zasady udzielania przez Narodowy Bank Ukrainy zezwoleń na reorganizację banku na podstawie uchwały jego właścicieli przewidziano w Rozporządzeniu o szczegółach reorganizacji banku na podstawie uchwały jego właścicieli, zatwierdzonym postanowieniem Zarządu Narodowego Banku Ukrainy Nr 189, z dnia 27.06.2008 (dalej Rozporządzenie).

W razie reorganizacji banku poprzez przekształcenie nie stosuje się regulacji prawa dotyczącego zawieszenia osoby prawnej (ust. 3 art. 26 Ustawy).

2. Zakres praw i obowiązków przechodzi z reorganizowanego banku na bank następcę prawnego zależy od wybranej formy reorganizacji osoby prawnej z grup zaznaczonych w ust.2 art.26 Ustawy , która przewiduje, że reorganizacja banku może odbywać się poprzez połączenie, przyłączenie, podział oraz wydzielenie.

Ogólne określenie definicji połączenia, przyłączenia, podziału i wydzielenia podmiotów gospodarowania zawiera art.59 Kodeksu Gospodarczego Ukrainy oraz art. 84 -87 Ustawy "O spółkach akcyjnych" .Sądy gospodarcze stosują ust.4, 6, 8 oraz 9 pkt.1.2. Rozporządzenia.

3. Sądy gospodarcze mają uwzględniać, że z mocy art.81 Ustawy "O spółkach akcyjnych" reorganizacja spółki akcyjnej odbywa się na podstawie umowy o połączeniu (przyłączeniu) lub planu podziału (wydzielenia, przekształcenia), których warunki opracowywane są przez radę nadzorczą każdej spółki akcyjnej.

Reorganizacja może być rozpoczęta wyłącznie po zatwierdzeniu przez Narodowy Bank Ukrainy planu reorganizacji, gdzie poza innymi wymaganymi działaniami powinien zawierać złożenie do Narodowego Banku Ukrainy odpowiednich dokumentów, nieodzownych do uzgodnienia statutu nowego banku lub uzgodnienia zmian w statucie istniejącego banku (art. 28 Ustawy).

Art.107 Kodeksu Cywilnego Ukrainy oraz art.59 Kodeksu Gospodarczego Ukrainy, a także pkt.5.3 Rozporządzenia przewidują, że w razie przeprowadzenia reorganizacji poprzez połączenie /przyłączenie bank sporządza akt przekazania, a w razie przeprowadzenia reorganizacji poprzez podział/wydzielenie - bilans podziału.

Zgodnie z pkt.5.4 Rozporządzenia przewidziano, że akt przekazania/bilans podziału sporządzany jest po przeprowadzeniu inwentaryzacji aktywów reorganizowanego banku oraz po usunięciu wykrytych rozbieżności, które potwierdzane są odpowiednim aktem, sporządzonym zgodnie z prawem Ukrainy i zakończeniem terminu przewidzianego do przedstawiania przez wierzycieli roszczeń (zaspokojenia, bądź odrzucenia roszczeń wierzycieli).

Akt przekazania/bilans podziału sporządzany jest na dzień wskazany w planie reorganizacji.

Do aktu przekazania/bilansu podziału dołącza się opis aktywów, zobowiązań i kapitału przekazywanych do banku - następcy prawnego z podziałem na rachunki.

Akt przekazania/bilans podziału podpisuje przewodniczący i członkowie komisji ds. przeprowadzenia reorganizacji. Podpisy powinny być potwierdzone notarialnie (pkt.5.5 Rozporządzenia).

Wiarygodność i rzetelność aktu przekazania/bilansu podziału potwierdza audytor ( ust.3 pkt. 5.6 Rozporządzenia).

W pkt. 5.8 Rozporządzenia przewidziano, że po zatwierdzeniu aktu przekazania/bilansu podziału przez uczestników reorganizowanego banku, odbywa się założycielskie (ogólne) walne zgromadzenie banku - następcy prawnego.

Statut banku -następcy prawnego ma zawierać zapisy o następstwie prawnym praw i obowiązków reorganizowanego banku wskazanych w akcie przekazania/bilansie podziału.

Zgodnie z art. 16 Ustawy oraz ppkt. "p" pkt.3.1 Rozporządzenia statut banku - następcy prawnego podlega uzgodnieniu z Narodowym Bankiem Ukrainy.

Uwzględniając jak wyżej, a także regulacje pkt.1.2 Rozporządzenia należy opierać się na tym, że w razie stworzenia banku - następcy prawnego w związku połączeniem/przyłączeniem banków na następcę przechodzi cały majątek i wszystkie prawa i obowiązki istniejące na dzień sporządzenia aktu przekazania.

W razie utworzenia banku - następcy prawnego w wyniku podziału/wydzielenia określenie majątku oraz praw i obowiązków przechodzących na niego z reorganizowanego banku określa się na podstawie jego statutu oraz bilansu podziału.

4. Odpowiednim i dopuszczalnym dowodem następstwa prawnego dotyczącego zobowiązań jest odpowiednia umowa, na podstawie, której zobowiązanie powstało, akt przekazania/bilans podziału oraz statut następcy prawnego.

Przy czym, regulacje aktu przekazania/bilansu podziału podlegają weryfikacji przez sądy pod kątem przedmiotu określenia podmiotu, do którego w wyniku reorganizacji przeszły prawa i obowiązki w odpowiednim zobowiązaniu, a nie przedmiotu zawarcia umownego zobowiązania w akcie przekazania/bilansie podziału.

Należy uwzględnić, że informacje dotyczące dnia zatwierdzenia aktu przekazania lub bilansu podziału osoby prawnej, a także dane o osobach prawnych następcach prawnych zarejestrowanych w formie osoby prawnej, zgodnie z art.17 Ustawy "O państwowej rejestracji osób prawnych i fizycznych -przedsiębiorców" zostały zawarte w rejestrze państwowym osób prawnych i fizycznych -przedsiębiorców.

Przy rozpatrywaniu spraw w sporach związanych z wykonaniem umów gospodarczych, wyznaczenie ekspertyzy ekonomicznej dla określenia wielkości majątku, praw i obowiązków ,które przeszły do banku -następcy prawnego, jest niecelowe, o ile do zadań ekspertyzy ekonomicznej nie wchodzą sprawy związane z określeniem istoty oraz charakteru stosunków prawnych powstałych między stronami czynności prawnej (Naukowo -metodyczne rekomendacje w sprawach przygotowania i wyznaczania ekspertyz sądowych i badań , zatwierdzone nakazem Ministerstwa Sprawiedliwości Ukrainy Nr 53/5, z dnia 08.10.1998).

Poza tym, w przy wyjaśnieniach związanych z następstwem prawnym w konkretnych umownych stosunkach prawnych należy uwzględniać, że następstwo prawne zgodnie z pkt.2 ust.1 art. 512 Kodeksu Cywilnego Ukrainy jest samodzielną podstawą do zmiany wierzyciela w zobowiązaniu.

Zawieszenie zobowiązania cywilnego ( gospodarczego) nie jest związane z faktem zawieszenia osoby prawnej poprzez reorganizację.

I tak, art. 609 Kodeksu Cywilnego Ukrainy przewiduje, że zobowiązania zawiesza się likwidacją osoby prawnej (dłużnika lub wierzyciela), poza przypadkami, gdy prawem lub innymi aktami normatywno-prawnymi wykonanie zobowiązania likwidowanej osoby prawnej nakłada się na inną osobę prawną, a w szczególności zobowiązań związanych z pokryciem szkody związanej z kalectwem, innym uszkodzeniem zdrowia lub śmiercią.

Jednak niniejszy art. nie łączy zawieszenia zobowiązania z zawieszeniem osoby prawnej w wyniku połączenia, przyłączenia, podziału lub przekształcenia.

5. Przy posiadaniu odpowiednich zobowiązań na dzień reorganizacji osoby prawnej chwilą przejścia praw i obowiązków reorganizowanego banku na bank -następcę prawnego należy uważać dzień wniesienia do Rejestru Państwowego zapisu o zawieszeniu reorganizowanego podmiotu gospodarowania  oraz zapisu o państwowej rejestracji utworzenia osoby prawnej -następcy prawnego.

Przy czym, sądy gospodarcze uwzględniają zapisy art. 33,37 Ustawy "O państwowej rejestracji osób prawnych i fizycznych -przedsiębiorców".

Przy czym, należy również uwzględnić art.80 Ustawy "O spółkach akcyjnych", który przewiduje, że przy przyłączeniu spółki akcyjnej do innej spółki akcyjnej do Państwowego rejestru wnoszony jest zapis o zawieszeniu takiej spółki akcyjnej, przy wydzieleniu spółki akcyjnej - o utworzeniu wydzielanej spółki, a przy przyłączeniu spółki akcyjnej do innej spółki - o zawieszeniu takiej spółki.

Przy określaniu praw wierzycieli reorganizowanego banku należy stosować ogólne przepisy art. 107 Kodeksu Cywilnego Ukrainy.

W przypadku, gdy następcą osoby prawnej jest kilka osób prawnych i ściśle określenie następcy prawnego dotyczących konkretnych obowiązków zawieszanej osoby prawnej jest niemożliwe, osoby prawne -następcy prawni ponoszą solidarną odpowiedzialność przed wierzycielami zawieszanej osoby prawnej.

Uczestnicy (założyciele) zawieszanej osoby prawnej, którzy zgodnie z prawem lub dokumentami założycielskimi odpowiadali za jej zobowiązania, odpowiadają za zobowiązania następcy prawnego powstałe do czasu zawieszenia osoby prawnej, w takim samym zakresie, w przypadku, gdy inny zakres odpowiedzialności uczestników (założycieli) za zobowiązania następców prawnych nie przewidziano prawem lub w ich dokumentach założycielskich (ust.6 art.107 Kodeksu Cywilnego Ukrainy).

 W art.82 Ustawy O spółkach akcyjnych przewidziano, że w przypadku, gdy bilans podziału lub akt przekazania nie daje możliwości określić, na którego z następców prawnych przeszły zobowiązania lub/bądź pozostały zobowiązania, spółka z której dokonano wydzielenia, następcy prawni oraz spółka, z której dokonano wydzielenia, ponoszą solidarną odpowiedzialność za takie zobowiązania.

Prezes Wyższego Sądu Gospodarczego Ukrainy W.Tatkow